Ochrona przeciwwybuchowa ATEX 2014/34/UE

Koncepcja ochrony przeciwwybuchowej – Bezpieczeństwo Twoich pracowników i instalacji

Z pewnością zdajesz sobie sprawę, że: tam, gdzie występują łatwopalne gazy, pary lub pyły, awarie, a nawet eksplozje nie są błahostką. Właśnie w tym miejscu pojawia się temat ochrony przeciwwybuchowej ATEX. Z firmą HLU masz u swego boku niezawodnego partnera.

Na tej stronie chcielibyśmy wyjaśnić Ci na czym polega ochrona przeciwwybuchowa ATEX i dlaczego jest ona tak ważna dla Twojej firmy.

Dlaczego ochrona przeciwwybuchowa jest tak istotna?

Dyrektywa ATEX: regulacje prawne

Dzięki rozwiązaniom zgodnym z ATEX możesz zachować zgodność z przepisami prawa i uniknąć kar, grzywien lub nawet zamknięcia zakładu.

Ochrona życia ludzkiego

Wypadki mogą być katastrofalne w skutkach – najlepszym zabezpieczeniem przed nimi jest optymalna ochrona przeciwwybuchowa.

Bezpieczeństwo i efektywność w zakładzie

Dobrze przemyślana koncepcja ochrony przeciwwybuchowej pozwala zaoszczędzić kosztownych przestojów i kosztów następczych.

Co właściwie oznacza „ATEX”?

Dyrektywa produktowa ATEX 2014/34/UE reguluje wprowadzanie do obrotu wyrobów, które są stosowane w obszarach zagrożonych wybuchem. Termin ATEX to skrót od francuskiego określenia „Atmosphère explosible” i jest używany jako synonim dwóch dyrektyw Wspólnoty Europejskiej, Dyrektywy produktowej ATEX 2014/34/UE i Dyrektywy ATEX 1999/92/WE dotyczącej środowiska pracy, obowiązujących w zakresie ochrony przeciwwybuchowej.

W tym kontekście być może spotkałeś się również z pojęciami takimi jak BetrSichV (przepisy dotyczące bezpieczeństwa przemysłowego), czy ExVO (Rozporządzenie w sprawie wprowadzania do obrotu urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w strefach zagrożonych wybuchem). Wszystkie one mają ten sam cel: ochronę ludzi i instalacji przed zagrożeniem wybuchem.

Wymagania dla wentylatorów stosowanych w obszarze ATEX są szczegółowo opisane w normach DIN EN 14986 i DIN EN ISO 80079.

Przegląd kluczowych dyrektyw

Aby zapewnić bezpieczne użytkowanie urządzeń i systemów ochronnych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, należy przestrzegać szeregu wymagań prawnych i norm technicznych. Poniżej znajdziesz przegląd najważniejszych dyrektyw i norm związanych z ochroną przeciwwybuchową:

Dyrektywy UE i przepisy krajowe

2014/34/UE (Dyrektywa sprzętowa ATEX)
Reguluje wymagania dotyczące urządzeń i systemów ochronnych do stosowania w obszarach zagrożonych wybuchem na terenie UE.
1999/92/WE (Dyrektywa ATEX dla użytkowników)
Określa obowiązki użytkowników urządzeń, w tym podział stref, ocenę zagrożeń i niezbędne środki ochrony.

BetrSichV (Rozporządzenie ws. bezpieczeństwa przemysłowego)
Krajowe wdrożenie dyrektywy ATEX dla użytkowników w Niemczech. Określa środki ochrony i wymagania dotyczące bezpiecznej eksploatacji urządzeń i instalacji.
ExVO (Rozporządzenie ws. ochrony przeciwwybuchowej)
Reguluje wprowadzanie do obrotu urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do stosowania w obszarach zagrożonych wybuchem.

Istotne normy DIN i EN dotyczące ochrony przeciwwybuchowej

DIN EN 1127-1 – Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem – Część 1: Pojęcia podstawowe i metodyka
Norma ta opisuje podstawowe zasady i metody zapobiegania i kontrolowania wybuchów.
DIN EN 13237 – Terminy i definicje dotyczące urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
Zawiera jednolitą definicję i objaśnienia terminów dotyczących ochrony przeciwwybuchowej.
DIN EN 14986 – Projektowanie wentylatorów pracujących w atmosferach potencjalnie wybuchowych
Norma ta określa wymagania techniczne dotyczące projektowania wentylatorów pracujących w atmosferach potencjalnie wybuchowych.

DIN EN 15198 – Metodyka oceny ryzyka zapłonu od nieelektrycznych urządzeń oraz części i podzespołów przeznaczonych do stosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
Zawiera znormalizowaną procedurę oceny ryzyka dla urządzeń nieelektrycznych stosowanych w strefach zagrożonych wybuchem.
DIN EN ISO 80079-36 – Atmosfery wybuchowe - Część 36: Urządzenia nieelektryczne do atmosfer wybuchowych - Metodyka i wymagania
Określa ogólne wymagania dotyczące urządzeń nieelektrycznych stosowanych w obszarach zagrożonych wybuchem.
DIN EN ISO 80079-37 – Atmosfery wybuchowe - Część 37: Urządzenia nieelektryczne do atmosfer wybuchowych - Rodzaj zabezpieczenia nieelektrycznego: bezpieczeństwo konstrukcyjne „c” Opisuje środki ochrony dla urządzeń nieelektrycznych, w szczególności ochronę poprzez bezpieczeństwo konstrukcyjne (np. specjalne metody konstrukcyjne zapobiegające źródłom zapłonu).

Jak dochodzi do eksplozji?

Warunki zapłonu | trzy podstawowe czynniki niezbędne do wystąpienia wybuchu

Tlen / Źródło zapłonu / Substancja łatwopalna

Wybuch jest zawsze wynikiem interakcji trzech podstawowych czynników: Substancja palna (taka jak gaz, para lub pył), wystarczająca ilość tlenu (powietrze) i źródło zapłonu (np. iskry powstałe na skutek wyładowań elektrostatycznych lub gorące elementy). Jeśli wszystkie te składniki wystąpią razem w określonej proporcji i ulegną zapaleniu, może nastąpić eksplozja. Dlatego: Jeśli wykluczymy chociaż jeden z tych czynników, uniemożliwimy warunki niezbędne do wystąpienia wybuchu.
Właśnie na tym polega ochrona przed wybuchem – zastosowanie odpowiednich środków umożliwia zminimalizowanie lub kontrolowanie obecności tych czynników, co pozwala na skuteczne zmniejszenie ryzyka wybuchu.

Dyrektywa 2014/34/UE ws. urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej

Dyrektywa sprzętowa ATEX

Dyrektywa 2014/34/UE ws. urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do stosowania w obszarach zagrożonych wybuchem.

Dyrektywa 2014/34/UE określa minimalne wymagania dotyczące urządzeń i systemów ochronnych stosowanych w obszarach zagrożonych wybuchem. Określa sposób testowania i znakowania produktów zgodnie z wymaganiami „Essential Health and Safety Requirements” (EHSR), na przykład znakiem CE i oznaczeniem ATEX lub Ex.
Jeśli produkt spełnia wszystkie wymagania, otrzymuje tzw. certyfikat ATEX, który oficjalnie potwierdza jego zgodność z normami.
Producenci muszą wykazać posiadanie takiej certyfikacji, natomiast użytkownicy są odpowiedzialni za prawidłową instalację i podział na strefy zgodnie z Dyrektywą ATEX 1999/92/WE. Zapewnia to kompleksową ochronę ludzi i instalacji przed ryzykiem wybuchu.

Strefy zagrożenia wybuchem zgodnie z dyrektywą produktową ATEX

Definicja i podział na strefy

W przestrzeniach zagrożonych wybuchem kluczowe jest określenie, jak często i jak długo mogą występować zapalne gazy, pary lub pyły. Właśnie w tym celu definiuje się tzw. strefy ATEX. Przy podziale stref ochrony przeciwwybuchowej zasadniczo rozróżnia się czynnik transportowany w wentylatorze (wewnątrz) i środowisko w obszarze instalacji (na zewnątrz). Strefy wskazują, czy niebezpieczne mieszaniny występują stale (Strefa 0/0), niekiedy (Strefa 1/1) czy rzadko (Strefa 2/2).
Na podstawie tej klasyfikacji można zaplanować środki bezpieczeństwa i dobrać urządzenia spełniające odpowiednie wymagania. W ten sposób nie tylko chronisz pracowników i instalację, ale także spełniasz wymagania dyrektywy ATEX (2014/34/UE) i przepisów dotyczących bezpieczeństwa przemysłowego. Dokonanie prawidłowej klasyfikacji obszarów pozwala stworzyć podstawę dla ochrony przeciwwybuchowej, która działa dokładnie tam, gdzie jest naprawdę potrzebna.

Uwaga: Jako użytkownik instalacji jesteś zobowiązany do przeprowadzenia oceny ryzyka. Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące podziału na strefy, odpowiedzi na nie możesz uzyskać w instytucjach nadzorujących, takich jak Urząd Dozoru Technicznego. Poniższa tabela służy jako wstępna orientacja.

Wybuchowa atmosfera gazu to…	Strefa Ex ATEX	Kategorie urządzeń ATEX	IEC (międzynarodowa) EPL (Equipment Protection Level)
występuje przez ponad 30 minut w roku, ale przez mniej niż 50% czasu pracy dziennie	Strefa 1	Kategoria 2G	Gb
występuje maks. przez 30 minut w roku	Strefa 2	Kategoria 3G	Gc

Możliwe strefy Ex dla wentylatorów HLU z tworzyw sztucznych

Wentylatory z tworzyw sztucznych są często stosowane w takich gałęziach przemysłu jak przemysł chemiczny, spożywczy i farmaceutyczny. Szczególnie w przypadku chemicznie agresywnego powietrza wywiewanego, stosowanie materiałów odpornych na korozję jest kluczowe dla zapewnienia bezpiecznej i wydajnej pracy.
Ważną rolę odgrywa nie tylko czynnik transportowany wewnątrz wentylatora, ale także środowisko w obszarze instalacji. Obydwa obszary są klasyfikowane w kontekście ochrony przeciwwybuchowej w celu doboru odpowiednich środków ochrony.

Poniżej znajduje się skrócony przegląd typowych kombinacji stref dla wentylatorów z tworzywa sztucznego:

Czynnik transportowany w wentylatorze (wewnątrz)	Środowisko w obszarze instalacji (na zewnątrz)
strefa 1	strefa 1
strefa 1	strefa 2
strefa 2	strefa 2
strefa 2	brak strefy

Oznaczenie ATEX / oznaczenie Ex

Przegląd oznaczenia ATEX i kategoryzacji urządzeń

1. Znak CE

Znak CE dokumentuje, że urządzenie jest zgodne z dyrektywami europejskimi (m.in. dyrektywą ATEX 2014/34/UE).

2. Oznaczenie Ex

Oznaczenie Ex wskazuje na zastosowanie w obszarach zagrożonych wybuchem. Jest ono niezbędne, aby jednoznacznie identyfikować urządzenia jako „zabezpieczone przed wybuchem”.

3. Grupa urządzeń

I (górnictwo): Urządzenia do stosowania pod ziemią, w szczególności w kopalniach.
II (wszystkie pozostałe obszary): Urządzenia dla wszystkich pozostałych sektorów przemysłu, takich jak przemysł chemiczny, farmaceutyczny czy spożywczy.

4. Kategoria urządzeń

Kategoria 2: Odpowiednie do strefy 1 (gazy/pary)
Kategoria 3: Odpowiednie do strefy 2 (gazy/pary)
„-“ (łącznik): Zastosowanie w środowiskach bez wymagań w zakresie zabezpieczenia przed wybuchem.

5. Grupy wybuchowości

IIA
IIB
IIB + H₂
IIC
Grupy te opisują podatność gazów na zapłon.
IIC oznacza najwyższy poziom zagrożenia i obejmuje gazy takie jak wodór.

6. Rodzaj ochrony przed zapłonem

Ex h: Oznacza urządzenia nieelektryczne zaprojektowane jako odporne na wybuchy.

7. Klasa temperaturowa

T3: Maks. dopuszczalna temperatura powierzchni 200°C.
T4: Maks. dopuszczalna temperatura powierzchni 135°C (obejmuje T1, T2 i T3).

8. Poziom ochrony urządzenia (EPL)

Gb: Poziom ochrony urządzenia dla kategorii 2G.
Gc: Poziom ochrony urządzenia dla kategorii 3G.
Skrót EPL oznacza „Equipment Protection Level”, czyli poziom ochrony wymagany dla urządzenia w strefie zagrożenia wybuchem.

Pełne oznaczenie „CE Ex II 2/3G Ex h IIB T3 Gb/Gc“ można odczytać w następujący sposób:

Oznaczenie	Definicja
1. CE	: Urządzenie jest zgodne z dyrektywami europejskimi
2. Ex	: Urządzenie jest zgodne z europejskimi przepisami ATEX
3. II	: Zastosowanie w obszarach poza górnictwem
4. 2/3G	: Połączenie kategorii 2 (strefa 1) i kategorii 3 (strefa 2) dla gazów/par
5. Ex h	: Rodzaj ochrony przed zapłonem urządzeń nieelektrycznych
6. IIB	: Grupa wybuchowości IIB (średni stopień podatności na zapłon)
7. T3	: Klasa temperaturowa do maks. 200°C
8. Gb/Gc	: Poziom ochrony urządzenia dla strefy 1 (Gb) i strefy 2 (Gc)

Tabliczka znamionowa wentylatora HLU z tworzywa sztucznego

Znak CE i oznaczenie Ex

Nasza tabliczka znamionowa zawiera w skrócie wszystkie ważne informacje o wentylatorze. Oprócz danych technicznych znajdują się na niej znak CE oraz oznaczenie Ex, które potwierdzają zgodność z obowiązującymi normami i dyrektywami. Informacje o strefach Ex wentylatora umożliwiają bezpieczną klasyfikację obszarów zastosowań w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.
Ponadto wyraźnie oznaczone są tu również dane dotyczące zabezpieczenia silnika zgodnie z dyrektywą ATEX.

Zintegrowany kod QR umożliwia bezpośredni dostęp do danych technicznych i dokumentacji danego zamówienia, co pozwala na cyfrowe pobranie wszystkich istotnych informacji w dowolnym momencie.

Tabliczka znamionowa zapewnia maksymalną przejrzystość i bezpieczeństwo – zarówno podczas uruchomienia, jak i podczas bieżącej eksploatacji.

Wentylatory przeciwwybuchowe firmy HLU

Wentylatory z tworzywa sztucznego firmy HLU zapewniają niezawodne odsysanie i bezpieczny transport powietrza wywiewanego zanieczyszczonego wybuchowymi gazami, parami lub pyłami. Urządzenia zostały specjalnie zaprojektowane do pracy z chemicznie agresywnym powietrzem wywiewanym.

Wersja ATEX
Strefa 2 wewnątrz / brak strefy na zewnątrz

Obudowa i wirnik
wykonane z przewodzącego elektryczność i trudnopalnego materiału PPs-el
Uszczelnienie wału
zapewnia maksymalne bezpieczeństwo eksploatacji i ochronę przed nieszczelnością
Opcjonalne kratki ochronne
po stronie ssącej i tłoczącej chroniące przed ciałami obcymi
Tabliczka znamionowa z oznaczeniem Ex i dokumentacją
ułatwiająca identyfikację i zgodne z prawem użytkowanie w strefach 1 i 2

Wersja ATEX
Strefa 2 wewnątrz / Strefa 2 na zewnątrz

Obudowa i wirnik
wykonane z przewodzącego elektryczność i trudnopalnego materiału PPs-el
Uszczelnienie wału
zapewnia maksymalne bezpieczeństwo eksploatacji i ochronę przed nieszczelnością
Opcjonalne kratki ochronne
po stronie ssącej i tłoczącej chroniące przed ciałami obcymi
Silnik jednofazowy do pracy z zasilaniem sieciowym
II 2G Ex eb II T3 Gc
Silnik do pracy z falownikiem
II 2G Ex db eb IIC T4 Gb z termistorem PTC
Tabliczka znamionowa z oznaczeniem Ex i dokumentacją
ułatwiająca identyfikację i zgodne z prawem użytkowanie w strefach 1 i 2

Wersja ATEX
Strefa 1 wewnątrz / Strefa 2 na zewnątrz lub
Strefa 1 wewnątrz / Strefa 1 na zewnątrz

Obudowa i wirnik
wykonane z przewodzącego elektryczność i trudnopalnego materiału PPs-el
Uszczelnienie wału
zapewnia maksymalne bezpieczeństwo eksploatacji i ochronę przed nieszczelnością
Opcjonalne kratki ochronne
po stronie ssącej i tłoczącej chroniące przed ciałami obcymi
Silnik jednofazowy do pracy z zasilaniem sieciowym
II 2G Ex eb II T3 Gc
Silnik do pracy z falownikiem
II 2G Ex db eb IIC T4 Gb z termistorem PTC
Tabliczka znamionowa z oznaczeniem Ex i dokumentacją
ułatwiająca identyfikację i zgodne z prawem użytkowanie w strefach 1 i 2

Dokumentacja HLU ATEX

W przypadku produktów stosowanych w obszarach zagrożonych wybuchem kluczową rolę odgrywa jednoznaczna dokumentacja. Oprócz deklaracji zgodności ATEX, która potwierdza zgodność z dyrektywą 2014/34/UE, tworzony jest indywidualny atest zakładowy 2.2 dla każdego zamówienia zgodnie z normą DIN EN 10204.

Certyfikat ATEX / atest zakładowy 2.2

Co to jest atest zakładowy 2.2?

Atest zakładowy 2.2 (zwany także „świadectwem odbioru 2.2”) jest oświadczeniem producenta potwierdzającym, że dostarczony wyrób został wykonany zgodnie z ustaloną specyfikacją techniczną.
Zawiera ogólne informacje na temat konstrukcji, zastosowanych materiałów i ewentualnie przeprowadzonych badań.
Atest zakładowy 2.2 stanowi dowód, że produkcja odbywa się zgodnie z obowiązującymi normami i wymogami jakościowymi.

W jaki sposób przygotowywana jest dokumentacja?

Atest zakładowy 2.2 tworzony jest dla konkretnego zamówienia. Znajdują się w nim informacje o komponentach, które są przewidziane w konkretnym zamówieniu.
Wraz z potwierdzeniem zamówienia dostarczana jest kompletna dokumentacja techniczna.
Oznacza to, że w momencie dostawy klient posiada wszystkie istotne dokumenty, na które składają się dokumenty techniczne, instrukcje obsługi, w tym deklaracja zgodności i certyfikat ATEX (atest zakładowy 2.2) – jest to ważny krok, który pozwala na łatwe przedstawienie wymaganych dokumentów zarówno w procesach wewnętrznych, jak i dla organów kontrolnych.
Wskazówka: Instrukcję obsługi, deklarację zgodności oraz indywidualną kartę techniczną/listę części zamiennych można uzyskać za pomocą kodu QR znajdującego się na tabliczce znamionowej wentylatora!
Do pobrania ze strony internetowej: Pliki produktu do pobrania